Tôi tin rằng nghệ thuật có ba mục đích chính trong cuộc sống của chúng ta: đầu tiên là giúp chúng ta học về thế giới bên ngoài, thứ hai là khám phá thế giới bên trong của chúng ta, và cuối cùng, nghệ thuật giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của chúng ta.

Trong cuốn sách của ông “Nghệ thuật và sự sáng tạo của tâm hồn” (The Arts and the Creation of Mind), Eisner (2002) lập luận rằng nghệ thuật có một chức năng nhận thức duy nhất, đó là “giúp chúng ta học cách chú ý đến thế giới” (trang 10). Trẻ em ra đời với một tâm trí tò mò và có động lực bẩm sinh để tìm hiểu về môi trường xung quanh họ. Nghệ thuật, như vẽ hoặc sơn màu ví dụ, cung cấp cho họ các vật liệu và trải nghiệm để nâng cao khả năng tạo nghĩa và hiểu được những gì họ nhìn thấy, chạm vào, nghe thấy, ngửi thấy và nếm thấy. Nói cách khác, nghệ thuật có thể phản ánh sự nhận thức của một đứa trẻ về một ai đó hoặc một cái gì đó và giúp thúc đẩy sự phát triển trí tuệ của họ. Vì vậy, Eisner (2002) ủng hộ rằng:

Công việc trong lĩnh vực nghệ thuật không chỉ là cách để tạo ra các buổi biểu diễn và sản phẩm; nó là cách để tạo ra cuộc sống của chúng ta bằng cách mở rộng ý thức của chúng ta, hình thành thái độ sống, thỏa mãn nhu cầu tìm kiếm ý nghĩa, thiết lập liên lạc với người khác và chia sẻ văn hóa.

Tôi có xu hướng đồng ý với lập luận của Eisner rằng “nghệ thuật cung cấp các điều kiện để mở mắt ra thế giới xung quanh chúng ta” (Eisner, 2002), và tôi tin rằng những khả năng đó có thể xảy ra thông qua một loạt các trải nghiệm mà chúng ta tham gia không chỉ vào quá trình sáng tác hoặc biểu diễn nghệ thuật mà còn vào việc quan sát nghệ thuật. Khi chúng ta đến thăm bảo tàng chẳng hạn, việc ngắm nhìn một tác phẩm nghệ thuật được tạo ra trong một thời gian khác hoặc trong một văn hóa khác có thể phát triển sự hiểu biết về lịch sử và văn hóa của chúng ta. Giống như việc chúng ta tham gia một vở kịch hay chỉ đơn giản là đến xem một vở kịch mà được thiết lập trong thời gian nô lệ tại Hoa Kỳ, chúng ta sẽ có thể tìm hiểu về lịch sử, cuộc sống xã hội, kiến trúc, trang phục, thực phẩm, và những thứ tương tự.

Nghệ thuật đồng thời là phương tiện để học về thế giới và để ‘khám phá cảnh quan nội tâm của chính mình’ (Eisner, 2002). Trẻ em có một sự quan tâm bẩm sinh đối với việc tạo nghệ thuật và kể chuyện về những trải nghiệm trong cuộc sống hàng ngày của họ. Bằng cách truyền đạt các khái niệm và cảm xúc qua nghệ thuật, trẻ em có thể phát triển một cảm giác biết được những trải nghiệm nào là ý nghĩa và quan trọng đối với họ, nhận ra những điều họ thích và không thích, và hiểu được mối quan hệ giữa bản thân và người khác. Theo cách này, nghệ thuật giúp trẻ em, và cả người lớn nữa, tăng cường sự nhận thức về bản thân và bản thân của họ.

Ngoài ra, nghệ thuật cũng cung cấp cơ hội cho chúng ta để thể hiện cảm xúc và giải quyết các vấn đề bằng cách biểu đạt chúng dưới dạng hình thức hay hình thức biểu hiện như hình ảnh, âm thanh và cảm giác chuyển động. Nhờ đó, chúng ta có thể nâng cao khả năng nhận diện và hiểu được những cảm xúc của mình về một ai đó hay một cái gì đó.

Nghệ thuật cung cấp một trong những ‘cách biết’ (Eisner, 2002) về con người toàn diện – cơ thể, tâm trí và tinh thần. Có mối kết nối và nhận thức về bản thân là điều kiện quan trọng để cải thiện chất lượng cuộc sống về mặt thể chất và tinh thần. Các hình thức nghệ thuật chuyển động như nhảy múa, di chuyển, diễn xuất hoặc nói chuyện giúp tăng cường nhận thức cơ thể và khả năng sử dụng cơ thể của chúng ta. Mỗi cử động, cảm giác và cảm xúc chạy qua toàn bộ cơ thể củng cố mối kết nối của chúng ta với cơ thể và luồng thở. Có thể cảm nhận rõ rệt được từng phần của cơ thể và thừa nhận tình trạng của từng phần, kinh nghiệm này là một trải nghiệm ý nghĩa.

Sau đó, có mối liên kết giữa việc vẽ và thực hành chánh niệm. Vẽ như một thực hành chánh niệm giúp chúng ta học cách nhìn nhận mọi thứ như chúng thật sự là. Nó mời gọi chúng ta quan sát và cảm nhận bản thân và thế giới xung quanh – không qua lớp màn của các kiến thức, kinh nghiệm hay kỹ năng trước đây – mà chính xác như thế hiện tại, trước mắt chúng ta. Nó có thể gần như bàn tay của chúng ta, gương mặt của những người thân yêu, đôi chân chúng ta đã bước mỗi ngày. Bạn đã bao giờ nhìn rất kỹ vào đôi tay của mình chưa, các đường cong của các ngón tay, đường nếp nhăn và lòng bàn tay của bạn chưa? Bài tập đơn giản này của vẽ chánh niệm có thể giúp kích hoạt mối kết nối bên trong của chúng ta với cảm giác về bản thân và với cách nhìn bản chất của thế giới. Đối với tôi, tôi đã kết nối với bàn tay của mình, điều đó khiến tôi yêu thương nó nhiềm mà thương mình hơn.

Dễ dàng để bị mắc kẹt trong tri thức cũ và niềm tin về thế giới, giống như câu chuyện về con ếch ngồi trong ao chỉ nhìn thấy “ruồi” hoặc “không phải ruồi”. Có hoặc không có ý thức, trong hành trình trưởng thành, chúng ta được hình thành và ảnh hưởng để nhìn nhận thế giới qua lăng kính định kiến, đánh giá và giả định. Qua cách nhìn thấy mọi thứ đúng như chúng là, Nghệ thuật, trong thực hành tinh khiết nhất của nó, cung cấp cho chúng ta không gian để nhận thức bản thân và thế giới xung quanh một cách trống rỗng và mở cửa sổ, để sống trong hiện tại, để thâm họa sâu sắc kết nối với mọi người và mọi thứ xung quanh, và để sống một cuộc sống hạnh phúc. Nó dạy cho chúng ta những nguyên tắc cơ bản của cuộc sống – để nhìn thấy và đánh giá vẻ đẹp trong cuộc sống hàng ngày – đó là chìa khóa của hạnh phúc.

Tôi tin vào cả hai chức năng giáo dục và điều trị của nghệ thuật, điều mà tôi giữ làm lời nhắc trong công tác giảng dạy của mình, để cân bằng thành tích học tập với sự cảm xúc và sự cân bằng tâm lý cho học sinh của tôi và cho bản thân tôi nữa. Cuối cùng, tôi tin vào sức mạnh của nghệ thuật, sức mạnh giúp chúng ta hoàn thiện bản thân như những con người.

Nguồn tham khảo

Eisner, E. W. (2002). The arts and the creation of mind. New Haven: Yale University Press.

Eisner, E. W. (1982). Cognition and curriculum: A basis for deciding what to teach. New York: Longman Inc.

Harvard Medical School (2021, August 14). Giving thanks can make you happier. Harvard Health Publishing. https://www.health.harvard.edu/healthbeat/giving-thanks-can-make-you-happier

hooks, bell. (1994). Teaching to transgress : education as the practice of freedom. Routledge.

Ives, W., & Pond, J. (1980). The Arts and Cognitive Development. The High School Journal, 63(8), 335–340. http://www.jstor.org/stable/40365007

Nachmanovitch, Stephen. (2019). The art of is: improvising as a way of life. New World Library.

Phillips, R. Art Enhances Brain Function and Well-Being. The Healing Power of Art and Artists. https://www.healing-power-of-art.org/art-and-the-brain/